Wróć do: HISTORIA

Z dziejów kremlowskiej motocyklowej eskorty honorowej

Ważnym elementem protokołu państwowego w większości krajów są ceremonie uroczystego przejazdu osób zajmujących najwyzsze stanowiska w państwie, a także głów państw obcych, przybywających z oficjalną wizytą. Tradycją stało się, by osobom tym towarzyszyła honorowa eskorta specjalnego oddziału wojskowego, będąca zarówno wyrazem szczególnego dla nich szacunku, jak i sposobem zapewnienia im ochrony podczas przejazdu. Zadanie to, uznawane za niezwykle prestiżowe, powierzano zawsze oddziałom elitarnym.

Pierwotnie eskortę stanowiły oddziały konne. W Rosji pierwszy oddział eskorty honorowej sformował imperator Piotr I, by uświetnić ceremonię koronacji swej małżonki, Katarzyny I. Co ciekawe, sam Piotr I przyjął tytuł kapitana tej kompanii, jej oficerami zostali generałowie i pułkownicy, kapralami - podpułkownicy, a 60 szeregowych wybrano spośród najwybitniejszych i obdarzonych najlepszą prezencją oficerów. Po zakończeniu uroczystości kompanię rozformowano. W późniejszych latach oddziały takie powstawały okazjonalnie, aż do utworzenia w r. 1800 gwardyjskiego pułku kawalerii.

Po rewolucji 1917 r. dawne tradycje protokolarne odeszły, rzecz jasna, w niepamięć, a tworzenie nowych przez długi czas nie było palącą potrzebą, gdyż intensywność kontaktów międzynarodowych była niewielka, a radzieccy dostojnicy partyjni i państwowi ze względów bezpieczeństwa niezbyt często pojawiali się publcznie.

Dopiero lata 50-te przyniosły znaczące rozszerzenie kontaktów zagranicznych. Przywrócono też tradycję uroczystych przejazdów gości zagranicznych. 21 stycznia 1956 r. utworzono specjalny pluton motocyklowej eskorty honorowej, należący do samodzielnego pułku specjalnego przy Zarządzie Komendanta Moskiewskiego Kremla. W jego skład wchodzili: dowódca plutonu, jego zastępca oraz zastępca d/s technicznych, a także 2 pomocników dowódcy, 4 dowódców drużyn, 4 starszych motocyklistów i 12 motocyklistów. Wszystkie te funkcje pełnili żołnierze służby nadterminowej. Oprócz tego, w pododziale pełniło służbę zasadniczą 12 strzelców.

1959 r.

W momencie tworzenia plutonu poziom przygotowania motocyklowego wśród żołnierzy był bardzo niski, niektórzy nie mieli żadnych nawyków jazdy motocyklem, a nawet rowerem. Niezbędne było więc intensywne szkolenie pod okiem instruktorów, którymi zostali mistrzowie sportu motocyklowego. Już po półrocznych przygotowaniach, latem 1956 r., samodzielny pluton motocyklowy po raz pierwszy uczestniczył w zapewnieniu bezpieczeństwa głowie obcego państwa, którą był prezydent Jugosławii, Josip Broz Tito.

Wizyta Josipa Broz Tito, 1956 r. (Zdjęcie z kalendarza poświęconego eskorcie honorowej FSO Rosji)

Prezydent Egiptu, Gamal Abdel Naser, z wizytą w Moskwie w r. 1958. W samochodzie Zis-110, oprócz Nasera, znajdują się również Nikita Chruszczow i Kliment Woroszyłow.

Delegacja rządowa Republiki Kuby z Fidelem Castro, 1962 r. (Zdjęcie z kalendarza poświęconego eskorcie honorowej FSO Rosji)

Delegacja rządowa Republiki Kuby z Fidelem Castro (Zdjęcia z kalendarza poświęconego eskorcie honorowej FSO Rosji)

Wizyta prezydenta Francji Charlesa de Gaulle'a w Moskwie, 1966 r.

Zdjęcie z kalendarza poświęconego eskorcie honorowej FSO Rosji

Eskorta honorowa na motocyklach Dniepr-14 towarzyszy rządowemu samochodowi ZiŁ-111D z sekretarzem generalnym KC KPZR L.I.Breżniewem i głową bułgarskiej delegacji partyjno-rządowej, T.Żiwkowem, 1977 r.

Po trzech latach pluton motocyklowy przeszedł nieznaczną reorganizację, a 22 listopada 1960 r. stał się samodzielnym pododdziałem służby ochrony KGB. Niecałe pół roku później powierzono eskorcie honorowej jeszcze jedno zadanie: 14 kwietnia 1961 r. motocykliści towarzyszyli samochodowi, wiozącemu z lotniska Wnukowo na Kreml majora Jurija Gagarina, który dwa dni wcześniej odbył pierwszy w historii lot kosmiczny. Tradycja uroczystych przejazdów kosmonautów utrzymała się przez kilka lat. W tym czasie eskorta motocyklowa wzięła udział w ośmiu takich przedsięwzięciach, z których ostatnie odbyło się w październiku 1969 roku.

Powyżej oraz na dwóch zdjęciach poniżej - uroczyste powitanie w Moskwie Jurija Gagarina, 14.IV.1961, w dwa dni po jego locie w kosmos.

Zdjęcie z kalendarza poświęconego eskorcie honorowej FSO Rosji

Zdjęcie z kalendarza poświęconego eskorcie honorowej FSO Rosji

Zdjęcie z kalendarza poświęconego eskorcie honorowej FSO Rosji

Pamiątkowe zdjęcie motocyklistów eskorty honorowej z kosmonautami. (Zdjęcie z kalendarza poświęconego eskorcie honorowej FSO Rosji)

Nie obyło się przy tym bez dramatycznych wydarzeń. 22 stycznia 1969 r., w trakcie ceremonii uroczystego powitania załóg statków kosmicznych Sojuz-4 i Sojuz-5, gdy kolumna samochodów eskortowana przez motocykle wjeźdżała na Kreml, przy bramie Borowickiej otworzył do niej ogień mężczyzna w mundurze milicjanta.

Był to niejaki Wiktor Iljin, który dzień wcześniej zdezerterował z jednostki wojskowej z dwoma pistoletami PM, i w pożyczonym mundurze milicyjnym, nie wzbudzając podejrzeń, przedostał się na teren Kremla. Celem jego zamachu był Leonid Breżniew, który jednak, jak się okazało, jechał innym samochodem, natomiast kule Iljina omal nie dosięgły kosmonauty Aleksieja Leonowa. Iljin zdążył wystrzelić 16 razy, po czym został obezwładniony przez pracowników służby ochrony KGB. Śmiertelnie postrzelony został kierowca samochodu, starszy sierżant służby nadterminowej, I.Żarkow, ranny był także motocyklista eskorty honorowej, sierżant służby nadterminowej W.Zacepiłow, który, wjeżdżając na linię strzału napastnika, własnym ciałem zasłonił eskortowanych kosmonautów. Rozkazem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 21 lutego 1969 r. nagrodzono go orderem Czerwonej Gwiazdy. Order taki otrzymał również pośmiertnie I.Żarkow. Iljina uznano za niepoczytalnego i umieszczono w zakładzie psychiatrycznym, z którego wyszedł w r. 1990.

13 marca 1972 r. zmieniono nazwę pododdziału eskortowego na "pluton motocyklowy Eskorty Honorowej". W ciągu kolejnych dwóch dekad eskorta motocyklowa uczestniczyła w ceremoniach powitań i przejazdów m.in. prezydenta USA, R.Nixona (1972), prezydenta Francji, V.Giscarda d'Estaing (1975), prezydenta Jugosławii J.B.Tito (1972), premier Wielkiej Brytanii, M.Thatcher (1987), prezydenta USA, R.Reagana (1988). W roku 1979 eskorta honorowa odprowadzała na lotnisko Wnukowo-2 trumnę ze zwłokami prezydenta Angoli, Agostinho Neto, który zmarł w Moskwie po operacji.

W roku 1984 pododdział otrzymał nazwę "Eskorta honorowa", którą nosi do dziś. Zmieniała się tylko jego przynależność w strukturze organizacyjnej. I tak, w r. 1990 stał się on eskortą honorową 8-go Zarządu Głównego Służby Ochrony KGB ZSRR, później - eskortą honorową Służby Transportowej Głównego Zarządu Ochrony Federacji Rosyjskiej, a od 1996 r. - eskortą honorową Zarządu Transportu Federalnej Służby Ochrony Federacji Rosyjskiej.

Członkowie eskorty rekrutowani są spośród pracowników służb operacyjnych federalnych organów bezpieczeństwa państwowego, którzy posiedli umiejętność jazdy motocyklem i wyrazili chęć służby w eskorcie honorowej. Po włączeniu w skład oddziału, nowi członkowie eskorty przechodzą około półroczne przeszkolenie wstępne. Później, przez cały czas służby w eskorcie, motocykliści doskonalą swe umiejętności w trakcie zajęć codziennych oraz szkoleń specjalnych, obejmujących treningi eskortowania, jazdę motocyklem w warunkach zagęszczonego ruchu, przygotowanie crossowe i jazdę figurową. Służba eskortowa wymaga umiejętności reagowania we wszelkich nagłych sytuacjach, jak chociażby odbicie ręką wiązanki kwiatów, lecącej w kierunku eskortowanego samochodu, lub też rozwinięcie splątanej przez pęd powietrza chorągiewki na masce, a wszystko przy prędkości przekraczającej nierzadko 100 km/h. Poza tym, pododdział uczestniczy w szkoleniach strzeleckich z różnych typów broni.

Zgodnie z protokołem państwowym Federacji Rosyjskiej, eskortę honorową przydziela się samochodowi, w którym znajduje się głowa obcego państwa lub rządu, w przypadku wizyt dwóch kategorii: państwowych i oficjalnych. W tych przypadkach wszystkie przejazdy po Moskwie odbywają się w ustalonym porządku i w towarzystwie eskorty. Jeśli gość przebywa w mieście innym niż Moskwa, eskortę zapewniają mu wyspecjalizowane siły Panstwowej Inspekcji Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.

Liczbę motocykli i układ eskorty określa protokół dyplomatyczny. W latach 1950-tych i 60-tych układ ten był następujący: samochód z głową delegacji zagranicznej poprzedzała grupa 3, rzadziej 5, motocykli ustawionych w trójkąt. Po obu stronach głównego eskortowanego samochodu jechał 1 lub 2 motocykle (w zależności od wymogów protokołu). Dowódca pododdziału znajdował się zawsze na wysokości prawych przednich drzwi eskortowanego samochodu, co zapewniało mu kontakt wzrokowy z dowódcą kolumny, którego stanowiskiem pracy było siedzenie po prawej stronie kierowcy samochodu. Po przeciwnej stronie, przy lewym boku samochodu, zajmował miejsce zastępca dowódcy pododdziału. Motocykle dowódcy eskorty i jego zastępcy wyposażone były w małogabarytowe radiostacje UKF, pozwalające na utrzymanie łączności między nimi oraz z dowództwem kolumny. Później, w latach 70-tych, wszystkie motocykle eskorty otrzymały radiostacje. Przy wizytach najwyższego szczebla po 2 motocykle towarzyszyły także kilku innym samochodom kolumny. Przed całą kolumną, wyprzedzając jej grupę główną o ok. 100 m, jechał tzw. motocykl sygnałowy, również wyposażony w radiostację. Łączna liczba motocykli eskortujących, z wyłączeniem sygnałowego, była zawsze nieparzysta i mogła dochodzić do 19.

Przedstawione wyżej ogólne zasady tworzenia eskorty, łącznie z miejscem dowódcy i jego zastępcy oraz z nieparzystą liczbą motocykli, obowiązują także dziś, chociaż szczegóły zmieniały się z biegiem czasu. W latach 70-tych ustalono, że liczebność grupy głównej powinna wynosić 7 motocykli, a w przypadku wyjątkowo ważnych wizyt - 9 motocykli. Po obu stronach eskortowanego samochodu miały znajdować się po 3 motocykle, ustawione w trójkąt, skierowany jednym wierzchołkiem na zewnątrz od samochodu. Łączna liczba motocykli eskorty, wliczając motocykle rezerwowe oraz towarzyszące innym samochodom kolumny, wahała się od 17 do 21. Rolę motocykla sygnałowego przejął samochód patrolowy GAI. Wszystkie motocykle eskorty honorowej podczas wypełniania zadania miały włączone sygnały specjalne koloru czerwonego.

Obecnie liczba motocykli eskorty przy wizytach państwowych wynosi, jak wcześniej, 17-19, a przy wizytach oficjalnych - 11-13. Eskortowany jest tylko samochód wiozący głowę delegacji zagranicznej, a liczebność głównej grupy eskorty nie przekracza 5 motocykli. Zdarzały się przypadki, gdy skład eskorty zmieniano na życzenie gościa. Na przykład, w październiku 1994 r. królowa brytyjska Elżbieta II zwróciła się do strony rosyjskiej z prośbą o ograniczenie liczebności eskorty, by bariera pomiędzy nią a witającymi ją ludźmi była jak najmniejsza. Prośbę tę spełniono: cała eskorta liczyła 9 motocykli, w tym grupa główna - 5.

Prezydent USA, Bill Clinton, kończąc oficjalną wizytę w Moskwie, dziękuje motocyklistom eskorty honorowej za wzorową służbę; styczeń 1994 r.

Eskorta honorowa uczestniczy nie tylko w przejazdach gości zagranicznych. Towarzyszy ona również nowo wybranemu prezydentowi podczas jego wjazdu na Kreml w dniu zaprzysiężenia. W roku 2000 samochód prezydencki W.Putina eskortowało 7 motocykli.

Podczas wykonywania zadania, dowódca eskorty podlega dowódcy kolumny. Przed rozpoczęciem pracy, eskorta przechodzi instruktaż, podczas którego informowana jest o układzie motocykli, trasie przejazdu, miejscach możliwych postojów itp. O oznaczonej godzinie skład osobowy na motocyklach eskortowych kieruje się w kolumnie dwójkowej na miejsce rozpoczęcia eskortowania. Na komendę dowódcy motocykliści zajmują pozycje wyjściowe. Położenie głównej grupy, poprzedzającej eskortowany samochód, uzależnione jest od planowanej prędkości ruchu kolumny. Eskorta rusza na komendę dowódcy, podczas jazdy zachowując łączność radiową. W razie niesprzyjających warunków drogowych lub pogodowych, a także przy konieczności zwiększenia prędkości ruchu powyżej zaplanowanej, np. w przypadku napadu na kolumnę, eskortowanie może zostać przerwane na rozkaz dowódcy. Przy krótkich postojach eskorta pozostaje na miejscach, w gotowości do wznowienia ruchu. Eskortowanie odbywa się przy włączonych sygnałach świetlnych, a w razie konieczności włączone mogą zostać też sygnały dźwiękowe. Latem eskortowanie odbywa się na motocyklach solo, zimą natomiast obowiązkowe jest użycie motocykli z wózkami bocznymi. Podczas wypełniania zadań służbowych skład osobowy eskorty honorowej wyposażony jest w broń przewidzianą regulaminem.

Pierwszym typem motocykla wykorzystywanym do eskortowania był M-72 produkcji zakładów w Kijowie. Tak zapoczątkowano tradycję, zgodnie z którą to właśnie zakłady KMZ były jedynym dostawcą motocykli eskorty honorowej aż do roku 1993. Pod koniec lat 50-tych kijowskie zakłady wypuściły nowy model ciężkiego motocykla oznaczony symbolem K-750, a kilka lat później specjalna modyfikacja tej maszyny trafiła do plutonu eskortowego. Nieco później opracowano nowy, mocniejszy silnik, który zastosowano w motocyklach K-650, produkowanych również w wersji eskortowej. Wersje specjalne motocykli K-750 i K-650 były jednomiejscowe, posiadały metalowe owiewki, a część z nich wyposażona była również w radiostacje UKF i mocne sygnały dźwiękowe. W latach 60-tych i 70-tych obu typów motocykli używano w eskorcie honorowej jednocześnie.

W połowie lat 70-tych kijowskie zakłady opracowały na bazie seryjnego motocykla Dniepr MT-10 motocykl eskortowy, noszący nazwę Dniepr-14. Zachowano ogólne cechy jego konstrukcji, lecz maszyna otrzymała mocniejszy silnik, zmienione przeniesienie napędu i tylne zawieszenie, ochronne gmole i nowy wystrój zewnętrzny. Wszystkie motocykle nowego modelu wyposażone były w radiostacje, a także w sygnały dźwiękowe i świetlne.

Motocykliści eskorty honorowej podczas jazdy treningowej; na stacji benzynowej na Wołchonce, przeznaczonej dla pojazdów Kremla.

Podstawową modyfikacją motocykla eskortowego stał się model Dniepr-14.9; służył on w tym charakterze aż do początku lat 1990-tych, choć oczywiście podlegał w międzyczasie modernizacji. W II poł. lat 80-tych opracowano wersję Dniepr-14.9M, znacznie różniącą się od wariantu początkowego.

Motocykl Dniepr-14.9 z prototypową formą owiewki, nie wdrożoną do produkcji

Motocykle rodzimej produkcji używane były w eskorcie honorowej do roku 1993, kiedy to kierownictwo Służby Transportowej Głównego Zarządu Ochrony Federacji Rosyjskiej przyjęło decyzję o zakupie w Niemczech partii motocykli K75RT firmy BMW.

Zakupiony model K75 ma przeznaczenie policyjne, posiada specjalne wyposażenie, a silnik o mocy 75 KM pozwala osiągać prędkość 185 km/h. Maszyna wyposażona jest w hamulce hydrauliczne i ABS. Wyposażenie specjalne obejmuje radiostację nadawczo-odbiorczą na falach UKF, sygnały świetlne z filtrem czerwonym i niebieskim, oraz syrenę elektryczną o dwóch trybach pracy.

W okresie zimowym eskorta używa motocykli wyposażonych w wózki boczne. Wózki te wyprodukowane zostały w Wielkiej Brytanii, gdyż firma BMW nie podjęła się tego zadania, motywując swą odmowę przeszkodami natury technicznej. W motocyklach eskortowych wózek ten służy do umieszczenia w nim przeciwwagi, ułatwiającej pokonywanie zakrętów przy większej prędkości. Całkowity ciężar wózka bocznego z przeciwwagą wynosi 100 kg. "Letnia" i "zimowa" wersja motocykla różnią się tylko brakiem układu ABS w motocyklach z wózkami.

Poza wersjami specjalnymi, zastosowanie w eskorcie honorowej znalazły również motocykle seryjne, takie jak Dniepr-11 i Ural IMZ-8.103-10. Wykorzystywano je podczas treningów eskortowania, jazdy figurowej i crossowej.

1. Szeregowy służby nadterminowej samodzielnego plutonu motocyklowego eskorty Samodzielnego Pułku Specjalnego przy Zarządzie Komendanta Moskiewskiego Kremla w zimowym mundurze galowym, 1956 r.: ciepła kurtka kastorowa (rodzaj grubej tkaniny wełnianej) koloru stalowego, czapka-uszanka z szarych karakułów, granatowe spodnie wpuszczone w czarne filcowe buty, brązowe skórzane rękawice z wyściółką bajową lub futrzaną, z mankietami obszytymi chabrowym suknem.

2. Szeregowy służby nadterminowej samodzielnego plutonu motocyklowego eskorty Samodzielnego Pułku Specjalnego przy Zarządzie Komendanta Moskiewskiego Kremla w letnim mundurze galowym, 1956 r.: w deszczową i chłodną pogodę, zamiast munduru galowego i granatowych spodni noszono kurtkę i spodnie ze skóry chromowej (szewret).

3. Lejtnant samodzielnego plutonu motocyklowego eskorty Samodzielnego Pułku Specjalnego przy Zarządzie Komendanta Moskiewskiego Kremla w letnim mundurze galowym, 1956 r.: czapka galowa z krepy w kolorze stalowym z chabrowym otokiem i rantem, dwurzędowa kurtka z krepy w kolorze stalowym z dopinanym ozdobnym wyłogiem, obszyciami rękawów i kołnierzem barwy chabrowej, spodnie z granatowej gabardyny, brązowe skórzane rękawice i buty z chromowej skóry.

4. Lejtnant plutonu motocyklowego w letnim mundurze galowym, 1966 r.: w roku 1964 wprowadzono jednorzędową marynarkę z krepy w kolorze stalowym z wykładanym kołnierzem, na rogach którego przyszywano chabrowe patki ze złotym brzegiem i emblematami zmotoryzowanych wojsk strzeleckich. Rękawy zakończone były prostymi wyłogami koloru chabrowego.

5. Chorąży plutonu eskorty honorowej w zimowym mundurze galowym, 1977 r.: do użytku zimowego wprowadzono w 1970 r. brązową kurtkę z owczej skóry (szewretu) na kożuchu. Pagony nie miały dystynkcji i były jednakowe dla wszystkich kategorii żołnierzy. Do kurtki noszono wpuszczane w buty brązowe skórzane (szewretowe) spodnie, również z owczej skóry i na kożuchu. Hełm z tworzywa sztucznego miał wbudowane głośniki i zestaw laryngofonowy, połączone przewodem z radiostacją UKF motocykla.

6. Starszy lejtnant plutonu eskorty honorowej w letnim mundurze galowym, 1979 r.: szewretową kurtkę i spodnie wzoru letniego wprowadzono w 1970 r.

7. Kapitan eskorty honorowej w letnim mundurze galowym, 1988 r.: Mundur galowy, wykonany z diagonalu z czystej wełny koloru morskiego, przyjęty w 1970 r., ozdobiony złotym sznurem naramiennym z jednym chwastem, posiada także pagony. Do niego - biała koszula bez pagonów z czarnym jedwabnym krawatem, pas oficerski zgodny ze wzorem, białe bawełniane rękawiczki i wpuszczane w buty spodnie koloru morskiego.

1. Lejtnant eskorty honorowej Zarządu Transportu Federalnej Służby Ochrony Federacji Rosyjskiej w letnim lżejszym mundurze galowym, 1998 r.: hełmofon z systemem łączności radiowej (produkcji zagranicznej), wykonany z białego tworzywa sztucznego odpornego na udary, koszula mundurowa koloru szaroniebieskiego lub białego z odpinanymi pagonami, czarny krawat ze złotą spinką, białe letnie rękawiczki, czarny skórzany pas, letnie spodnie skórzane koloru czarnego ze wzmocnieniami z przodu i z tyłu w okolicy kolan, oraz lekkie buty z chromowej skóry.

2. Lejtnant eskorty honorowej Zarządu Transportu Federalnej Służby Ochrony Federacji Rosyjskiej w letnim mundurze galowym, 1998 r.: jesienno-wiosenna kurtka z naturalnej skóry w kolorze czarnym, na ramionach zdejmowane pagony z dystynkcjami, na obu rękawach naszyte zestawy oznaczeń Federalnej Służby Ochrony. Pod prawym pagonem i przy prawej górnej rozcinanej kieszeni zamocowany jest złoty sznur naramienny z jednym chwastem. Jesienno-wiosenny półkombinezon z naturalnej skóry w kolorze czarnym, czarne skórzane rękawice i czarne chromowe buty z podwyższonymi cholewkami.

3. Lejtnant eskorty honorowej Zarządu Transportu Federalnej Służby Ochrony Federacji Rosyjskiej w zimowym mundurze galowym, 1998 r.: hełmofon z systemem łączności radiowej, zimowa kurtka z naturalnej skóry w kolorze czarnym na owczym kożuszku, zimowy półkombinezon z naturalnej skóry w kolorze czarnym na owczym kożuszku, szaroniebieska koszula z czarnym krawatem, czarny szalik, ocieplane skórzane buty i czarne skórzane rękawice zimowe.

4. Pagon lejtnanta eskorty honorowej Zarządu Transportu Federalnej Służby Ochrony Federacji Rosyjskiej, 2000 r.

5. Emblemat na hełmofon motocyklisty eskorty honorowej, 1996 r.

6. Komplet naszywek na rękaw motocyklisty eskorty honorowej, 2000 r.

Poniżej jeszcze kilka archiwalnych fotografii, pochodzących z kalendarza poświęconego eskorcie honorowej FSO Rosji:


Źródła: A.F.Ruban, "Poczietnyj eskort FSO RF", Sierżant, nr 3 (20) 2001; Moto Revue nr 8 (36) 2005; forum Uniformistika; Internet.

Opracowała mysia