Wróć do: HISTORIA
Motocykle z Kowrowa - cz. II
W roku 1965 opracowano pierwszy model motocykla z serii "Woschod". Otrzymał on udoskonalony silnik, którego moc wzrosła do 10 KM. Wychodząc naprzeciw życzeniom użytkowników, nowy model wyposażono w bagażnik, owiewkę i osłony nóg. Na wystawie osiągnięć gospodarki narodowej "Woschod" nagrodzony został złotym medalem.
W 1971 roku zakłady im. Diegtiariowa wyprodukowały trzymilionowy motocykl. Jego właścicielem został przodownik pracy, najlepszy ślusarz-monter motocykli, N.I.Smirnow.
Opracowany w 1970 roku nowy model - "Woschod-2" - różnił się od swych poprzedników zarówno bardziej atrakcyjnym wyglądem zewnętrznym, jak też rozwiązaniami technicznymi, mającymi na celu poprawę własności eksploatacyjnych, niezawodności i trwałości maszyny. Jeszcze w fazie projektu stał się przedmiotem ostrych sporów między konstruktorami a wykonawcami w kwestii realnych możliwości wykonawczych zakładu.
Model "Woschod-2" po raz pierwszy w praktyce zakładu przedstawiono Państwowemu Komitetowi d/s Wynalazków i Odkryć przy Radzie Ministrów ZSRR w celu zatwierdzenia wzoru przemysłowego. Motocykl został przyjęty, a zakład im. Diegtiariowa i zespół autorów otrzymał certyfikat wzoru przemysłowego nr 1156 z dn. 2 kwietnia 1970 r.
Już pod koniec swej kariery na taśmie montażowej, w roku 1976, "Woschod-2" został zmodernizowany i otrzymał m.in. elektroniczny bezstykowy układ zapłonowy. W główce korbowodu zastąpiono tradycyjną tuleję łożyskiem igiełkowym. Zamontowano nowe, rozbieralne tłumiki. Prostokątne kierunkowskazy zmieniono na okrągłe. Zwiększono też wytrzymałość zębów przekładni skrzyni biegów (dlatego też, zakładając nowe koła zębate do starych skrzyń można wymieniać je wyłącznie parami: koło napędzające i napędzane).
Od połowy lat 70-tych było już jednak jasne, że niezbędne jest dalsze podwyższenie parametrów technicznych, zarówno dla dotrzymania kroku konstrukcjom zagranicznym, jak i dla sprostania rosnącym wymaganiom użytkowników. Odpowiedzią stał się nowy model "Woschod-2M", wprowadzony do produkcji w 1977 roku. Nowy silnik, dzięki zmianie układu kanałów, komorze spalania z centralnie umieszczoną świecą zapłonową, nowemu układowi zasilania i wydechu, rozwijał moc dochodzącą do 14 KM (stopień sprężania wzrósł do 9,2), a maksymalna prędkość motocykla przekroczyła granicę 100 km/h. Nie było już potrzeby stosowania dekompresora, a centralne położenie świecy znacznie ułatwiło regulację zapłonu. W stopie korbowodu zastosowano łożysko igiełkowe. Pomimo wzrostu mocy silnika zużycie paliwa pozostało na tym samym poziomie: 4,4 l/100 km. Motocykl otrzymał również nowy teleskopowy widelec o skoku 160 mm (czyli zwiększonym o 20 mm). Rury amortyzatorów o zwiększonej średnicy mieściły o 30% więcej płynu roboczego; zamontowano także zawory ograniczające przepływ.
W roku 1980 rozpoczęła się produkcja nowego modelu - "Woschod-3" - ze zmienionym (i powiększonym o 2 l) zbiornikiem paliwa, nowym znakiem firmowym, lżejszym przednim błotnikiem, nowym układem hamulcowym, wzmocnionymi kołami i nowymi tylnymi amortyzatorami z czterema wariantami napięcia sprężyn. Średnicę bębnów hamulcowych zwiększono ze 125 do 160 mm.
Oceniając ogólnie, lata 80-te były wyjątkowe dla zakładu pod względem ilości nowych projektów motocykli i pojazdów specjalnych. Skonstruowano wtedy m.in nowy model motocykla klasy 250 cm3, nie wszedł on jednak do produkcji seryjnej. Na etapie przygotowania do produkcji prace nad motocyklem wstrzymano, a jego podzespoły wykorzystano do modernizacji motocykla o pojemności 175 cm3. Na taśmę montażową nie trafił też zupełnie nowy model ZDK-175.
Do produkcji seryjnej skierowano natomiast w roku 1983 zmodernizowany motocykl "Woschod-3M". Różnił się on od swych poprzedników przede wszystkim 12-woltową instalacją elektryczną i zmodernizowanym oświetleniem. Poza tym wprowadzono w nim szereg drobnych zmian, jak np. powiększone żebra głowicy, gumowe osłony przednich amortyzatorów zamiast dotychczasowych metalowych, zmieniony kształt przedniego błotnika i możliwość regulacji jego odległości od koła.
W roku 1987 wydział konstruktorski opracował nowy 250-centymetrowy motocykl sportowy do zawodów trialowych. Zakładowy zespół zajął się także opracowaniem przyczepy "Jenot" dla motocykli klasy 175-350 cm3. Poza pracami konstrukcyjnymi i przygotowaniem produkcji konieczne okazały się też działania zmierzające do dostosowania przepisów: obowiązujące wówczas zasady ruchu drogowego zabraniały eksploatacji motocykla dwukołowego z przyczepą. Zmiana przepisów stała się możliwa po przeprowadzeniu wszechstronnych prób z udziałem specjalistów GAI i centrum doświadczalnego NAMI. Seryjną produkcję przyczepy "Jenot" rozpoczęto w 1987 roku.
Równocześnie wydział konstruktorski przygotowywał projekt specjalnego motocykla czterokołowego na oponach o szerokim profilu. Ze względu na specyfikę jego eksploatacji - długotrwałą jazdę z niską prędkością, po bezdrożach, a nierzadko też z przyczepą samochodową lub motocyklową - konieczne było wyposażenie maszyny w silnik z wymuszonym chłodzeniem powietrznym. W prototypach montowano silniki z Tuły, z towarowego skutera "Murawiej", równocześnie pracując nad silnikiem własnej konstrukcji. Prace uwieńczone zostały sukcesem, nwy silnik odznaczał się wysokimi osiągami, a dzięki zamontowaniu wałka odbioru mocy mógł współpracować z różnymi typami urządzeń, jak np. odśnieżarki, betoniarki, kosiarki itp. W roku 1986 pierwszych 60 klientów zakupiło czterokołowe motocykle "Woschod-175-4SzP"
Skonstruowany dla motocykla "ZDK-175" nowy silnik z płytkowym dolotowym zaworem zwrotnym doczekał się jednak produkcji seryjnej w 1989 roku. Zamontowano go w starej ramie Woschoda i motocykl z tym silnikiem otrzymał oznaczenie "Woschod-3M-01". Jego produkcja ruszyła w roku 1989. Zawór dolotowy obniżył zużycie paliwa do 4,2 l/100 km. Moc silnika wzrosła z 13 do 15,5 KM. Zmieniono też przełożenie trzeciego biegu, zbliżając go do czwartego, co poprawiło dynamikę motocykla. Motocykl miał pojedynczą rurę wydechową ze zmodernizowanym tłumikiem. Poszerzono też kierownicę, dodano gmole i owiewkę przy lampie przedniej.
W roku 1993 wypuszczono pierwszą partię, a rok później rozpoczęto produkcję seryjną ciągnika jednoosiowego do prac polowych ZDK-4.905.
Na bazie podzespołów motocykla "Woschod-3M-01" powstał nowy model: "Sowa". W roku 1993 wyprodukowano pierwszą partię 12 tys. sztuk. Wygląd zewnętrzny motocykla utrzymany był w stylistyce enduro. Motocykle te produkowano w dwóch wersjach: z silnikami o pojemności 175 cm3 (ZDK-4.105 - od 1993 r.) i 197 cm3 (ZDK-5.103 - od 1995 r.), o mocy, odpowiednio: 14 i 15 KM, i prędkości maksymalnej: 105 i 120 km/h. Suchy ciężar obu modeli wynosił około 107 kg. Skok przedniego zawieszenia wynosił 155 mm. W wyniku zmiany geometrii tylnej części ramy i zastosowania odmiennego wahacza skok tylnego zawieszenia mierzony po osi koła osiągnął 115 mm.
Unowocześnioną wersją "Sowy", produkowaną od roku 1997, był ZDK-5.104 "Kurier". Motocykl ten wyposażono w przedni hamulec tarczowy, tylne zawieszenie z monoamortyzatorem, wysoko poprowadzoną rurę wydechową z tłumikiem oraz 18-calowe koła.
Do jazdy po bezdrożach opracowano trójkołowy motocykl ZDK-5.904 Farmer z jednocylindrowym dwusuwowym silnikiem z wymuszonym chłodzeniem, o pojemności 200 cm3 i mocy 13 KM. Motocykl rozwijał maksymalną prędkość 50 km/h i zużywał 4,5 l paliwa na 100 km.
Na bazie Farmera skonstruowano prototyp kolejnego pojazdu terenowego: dwukołowego ZDK-200 2SzP. Zastosowano w nim przednie zawieszenie od Farmera, tylne zawieszenie nowej konstrukcji oraz ciężkie koła od quada. Model ten opracowano na zamówienie brytyjskiego przedsiębiorcy N. Masona, który przedstawił fabryce perspektywy zakupu kilku tysięcy terenowych motocykli i quadów na potrzeby jego firmy, organizującej w Wielkiej Brytanii off-roadowe parki rozrywki. Mason istotnie zakupił kilkaset quadów i kilka sztuk ZDK-200, wkrótce jednak okazało się, że po zamontowaniu oświetlenia i naklejeniu własnych nalepek brytyjski biznesmen przedstawiał produkty ZIDa jako wyroby swej własnej firmy. Wobec tak jawnego plagiatu ZID zerwał umowę.
Już w roku 1993 skonstruowano próbny egzemplarz trójkołowca Farmer z pełnym napędem - także na przednie koło. W roku 2002 rozwiązanie przedniego napędu Farmera wykorzystano w prototypowym motocyklu terenowym na bazie ZDK-200. Obie konstrukcje nie doczekały się jednak szerszego zastosowania.
Na przełomie lat 1999-2000 dużą popularność zyskał motorower ZID-50 Pilot, który znalazł się nawet na liście "100 najlepszych towarów Rosji". Był to model o linii enduro, z dwusuwowym silnikiem o pojemności 49,9 cm3 i mocy 3,5 KM. Produkowano go również w wersji towarowej, ze skrzynią bagażową, pod oznaczeniem ZID-50 ZDK 2.404.
Najmniejszą klasę pojemności reprezentował motorower Ptacha. Posiadał on silnik dwusuwowy o pojemności 36 cm3 i mocy 1,5 KM. Osiągał maksymalną prędkość 35 km/h i zużywał 2,8 l paliwa na 100 km. Dzięki składanej kierownicy, opuszczanemu siedzeniu i niewielkiej wadze (35 kg) nie stwarzał problemów w przechowywaniu i przewożeniu.
W roku 2002 zakłady ZID zaczęły montować w swych produktach czterosuwowe silniki produkcji chińskiej - "Lifan". Obecnie zakłady w Kowrowie oferują szeroką gamę pojazdów o pojemnościach od 50 do 400 cm3, obejmującą motorowery, skutery, motocykle, quady i pojazdy terenowe (jak również ciągniki jednoosiowe i inny sprzęt rolniczy).
Aktualne produkty ZID-a przedstawione są na oficjalnej stronie zakładów: http://www.zid.ru/ru/products/
Źródła: "Moto", nr 9/96; strona internetowa zakładów w Kowrowie http://www.zid.ru/, archiwum Kolyaski, Imternet.
Opracowała mysia