Wróć do: MECHANIKA
Łożysko oporowe wycisku sprzęgła
Jednym z ważnych elementów mechanizmu umożliwiającego włączenie i wyłączenie sprzęgła jest zespół łożyska oporowego. Zespół ten zlokalizowany jest w tylnej części skrzyni biegów i składa się z trzech podstawowych elementów (oznaczenie wg załączonej ilustracji):
Zarówno końcówka popychacza (15) , jak i docisk (17), pełnią rolę bieżni współpracujących z łożyskiem oporowym kulkowym (16). Elementy te muszą odznaczać się odpowiednią twardością. Wg dokumentacji technicznej dla motocykla M-72, elementy 15 i 17 powinny być wykonane ze stali do nawęglania, głębokość nawęglonej warstwy powinna wynosić od 0,7 do 0,8 mm, a jej twardość 58 do 62 HRC. Dla porównania - najtwardsza stal, tzw. martenzytyczna, ma twardość nie większą niż 65-70 HRC.
Takiej jakości części, spełniające powyższe parametry techniczne, są obecnie praktycznie nie do kupienia. Współcześnie oferowane produkty często już po przebiegu kilkuset kilometrów wykazują zużycie dyskwalifikujące je z dalszej eksploatacji. Typowym objawem szybkiego zużywania się bieżni łożyska oporowego jest "opadanie" klamki sprzęgła i częsta potrzeba regulacji luzu linki sprzęgłowej.
Nowa końcówka popychacza (15) i docisk (17) wyglądają następująco:
a tak mogą wyglądać te same elementy nawet już po 300 km przebiegu:
Jednym ze sposobów rozwiązania problemu pozostaje wykonanie wg wzoru nowych części w zakładzie lub warsztacie, który ma możliwość uzyskania opisanych powyżej parametrów technicznych. Niestety, zlecenie wytworzenia jednostkowej części może okazać się stosunkowe kosztowne, a poza tym nie eliminuje zasadniczej wady konstrukcyjnej pierwotnego rozwiązania, jaką jest współpraca łożyska kulkowego z płaską bieżnią.
Z punktu widzenia czystej teorii, powierzchnia styku idealnej kuli z idealną płaszczyzną dąży do zera, co w takim układzie powoduje, że jakakolwiek pojawiająca się siła nacisku pomiędzy kulą a płaszczyzną wywołuje dążące do nieskończoności naprężenia punktowe... Efekt tych naprężeń możemy obserwować w postaci pojawiających się "brakujących" bieżni, wyciśniętych przez twardsze kulki łożyskowe. Niestety, nawet w przypadku elementów utwardzonych nieuchronnie pojawia się łuszczenie twardego materiału, co prowadzi do zniszczenia łożyska (ilustracja poniżej).
Alternatywny pomysł na rozwiązanie powyższego problemu przedstawił nasz forumowy kolega Hius. Realizacja jego idei jest przy tym prosta, tania i powszechnie dostępna w większości sklepów z łożyskami.
Podstawową zmianą w stosunku do konstrukcji oryginalnej jest zastąpienie fabrycznego łożyska oporowego kulkowego kompletnym łożyskiem oporowym igiełkowym z własnymi bieżniami, przy wykorzystaniu fabrycznej końcówki popychacza (15) i docisku (17) jedynie w charakterze elementów do osadzenia łożyska. Podsumowując, można powiedzieć, że elementy 15 i 17 zostały odciążone od jednej z najcięższych funkcji, jaką do tej pory spełniały.
Łożysko igiełkowe oporowe ma wymiary dw x dz x h = 6 x 19 x 2 mm, a jego oznaczenie katalogowe to AXK 0619 NF wg SKF. Łożysko to może współpracować z bieżniami o wymiarach dw x dz x h = 6 x 19 x 1 mm (oznaczenie katalogowe: AS 0619 wg SKF), lub z bieżniami o wymiarach dw x dz x h = 6 x 19 x 2,75 mm (oznaczenie katalogowe: LS 0619 wg SKF).
Oryginalne kulkowe łożysko oporowe ma wysokość h = 5,5 mm; aby uzyskać odpowiednią wysokość zastępującego je łożyska należy zastosować:
- bieżnię AS 0619 (h = 1 mm),
- łożysko oporowe AXK 0619 NF (h = 2 mm),
- bieżnię LS 0619 (h = 2,75 mm).
Całkowita wysokość łożyska wyniesie przy takim złożeniu h = 5,75 mm.
Istnieje możliwość zastosowania dwóch bieżni AS 0619 o wysokości 1mm, uzyskamy w ten sposób niższe złożenie łożyskowe o wysokości h = 4mm, należy jednak uwzględnić fakt, że docisk (17) schowa się o około 1,5 mm w gniazdo w obudowie, co może skutkować złym kątem dźwigni sprzęgłowej (19) w stosunku do osi popychacza (13). Właściwe ustawienie dźwigni w momencie, gdy sprzęgło jest włączone (nie naciskamy na klamkę sprzęgła), zostało pokazane na rys. 36.
Na poniższych zdjęciach zilustrowano nowe łożysko oporowe z bieżniami i sposób jego współpracy z częściami istniejącymi.
Pomysł: Hius
Napisał: gobert
Zdjęcia: gobert, Hius